TEKST KAROLINA BŁASZCZYK
Relacja z jedzeniem, coraz częściej odgrywającym rolę, którym nie jest w stanie sprostać, prowadzi do dysfunkcjonalnego posługiwania się żywnością. Widoczny staje się ogromny rozdźwięk pomiędzy prawdziwym celem jedzenia, jakim jest zaspokojenie głodu fizjologicznego a czynnością jedzenia, którą wykonujemy w sposób niedbały, a dosyć często szkodliwy dla zdrowia.
Relacja z jedzeniem bardzo wiele mówi o nas samych. Często jest wyrazem ludzkich problemów zaniedbywanych przez lata. Ponadto jedzenie wiąże się z intensywnymi emocjami. Bywa ściśle powiązane z postrzeganiem własnego ciała oraz poczuciem własnej wartości. Trudno o zdanie sobie sprawy z tego czym jest ono naprawdę, w sytuacji kiedy chwilowe uczucie przyjemności miesza się z poczuciem winy oraz wyrzutami sumienia.
Warto zwrócić uwagę na fałszywe przekonania, które kierują naszym zachowaniem jedzeniowym na co dzień, a są wdrukowywane w nasz system poznawczy już od wczesnego dzieciństwa. „Brakuje mi silnej woli.”, „Nie wolno wyrzucać jedzenia do kosza”, „Zdrowe jedzenie kosztuje”, „Raz się żyje”, „Zjadłam cukierka, cała dieta na nic.”. To tylko kilka z wielu przykładów błędnych przekonań zakorzenionych w społeczeństwie. Jemy w sposób nawykowy, niejako pod wpływem chwili, pozostawiając daleko za sobą zdroworozsądkowe myślenie. Kiedy ludzkie przekonania dotyczące tematyki jedzenia nie są oparte na faktach, prowadzą do niedojadania albo do jedzenia ponad miarę.
Naszymi błędnymi przekonaniami zniekształcamy zarówno smak jak i ilość zjadanego jedzenia. Dla przykładu, kiedy uważamy, że dane jedzenie jest zdrowe, zjadamy go o 35% więcej. Próbując powstrzymać się od jedzenia w ogóle, w rezultacie zjadamy go więcej. To z kolei rodzi wyrzuty sumienia, obniża nastrój. Sprzyja dalszej konsumpcji. Wiele badań potwierdza negatywny wpływ spożywania posiłków w trakcie wykonywania innych czynności, oglądania telewizji, przeglądania stron internetowych.
Głodzimy się kiedy czujemy się odrzuceni lub wypieramy potrzebę bliskości, bycia atrakcyjnym, pożądanym. Objadamy się, poszukując ciepła, troski bądź opieki, której nie jesteśmy w stanie zaspokoić sami. Jemy więcej, bo jedzą inni, z którymi lubimy spędzać czas w sposób pasywny. Jemy mniej, tłumacząc się brakiem czasu, natłokiem obowiązków. Kiedy mamy trudności z zaspokojeniem naszych podstawowych potrzeb, stajemy się podatni na fiksację na punkcie czegoś stanowiącego ich substytut. Jedzenie służy zatem zmianie przykrego stanu emocjonalnego na pożądany bądź ucieczce od niechcianej rzeczywistości.
Świadome jedzenie tzw. mindful eating jest podejściem, dzięki któremu jesteśmy w stanie poznać i wsłuchać się w potrzeby własnego organizmu, oddzielając jedzenie od realizacji nieświadomych popędów. Oto kilka prostych wskazówek, które pomogą Ci zadbać o zdrową relację z jedzeniem:
Uważność stanowi doskonały przepis na świadome dostrzeganie własnych stanów emocjonalnych oraz dysfunkcyjnych myśli. Daje w rezultacie kontrolę w kwestii odżywiania. Warto zatrzymać się na dłuższą chwilę nad tematem własnej relacji z jedzeniem, która odzwierciedla Twój stosunek do samego siebie. Określa go to jak mocno i czy w ogóle kochasz siebie, własne ciało i zdrowie. Dbając jak najlepiej o najbardziej podstawowe wymiary ludzkiego funkcjonowania, w tym o zdrową relację z jedzeniem, będziesz w stanie zadbać o potrzeby wyższego rzędu. Osiągnięcie satysfakcji z często wykonywanej z automatu czynności, jaką jest jedzenie, to nie tylko ludzki przywilej, ale przede wszystkim obowiązek. Uczy nas doceniać życie w pełni, nawet w jego najbardziej podstawowych wymiarach. Możesz być pewny, że siła, jaka drzemie w świadomym procesie jedzenia, zaowocuje Twoją pełną obecnością we wszystkich innych aspektach życia.
Czepczor K., Brytek-Matera A.: Jedzenie pod wpływem emocji. Difin, Warszawa 2017.
Grabau M.: Odżywianie według jogi: Uzdrawianie relacji z własnym ciałem i jedzeniem. Vivante, Białystok 2017.
Ogden J.: Psychologia odżywiania się. Od zdrowych do zaburzonych zachowań żywieniowych. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.
https://natemat.pl/blogi/mateuszgrzesiak/93869,psychologia-jedzenia-czyli-kiedy-jedzenie-przestaje-miec-z-jedzeniem-cokolwiek-wspolnego
https://zwierciadlo.pl/zdrowie/moja-relacja-z-jedzeniem
https://igimag.pl/2018/05/nowonajedzone-odbudowac-dobre-relacje-z-jedzeniem/
Bądź na bieżąco i dołącz do newslettera!