Jak rodzina wpływa na rozwój zaburzenia odżywiania?

rodzina

Zapraszam na podróż czytelniczą, dzięki której będzie możliwość dowiedzenia się czegoś więcej na temat uwarunkowań zaburzeń odżywiania. Bowiem w wielu wypadkach, gdy mamy kontakt z zaburzeniami odżywiania, zadajemy sobie pytanie dlaczego? Sporo badaczy i praktyków, również stawia takie pytanie. Co takiego podziało się w życiu osoby, że trafiła ona do szpitala z rozpoznaniem anoreksji czy bulimii psychicznej. Przyjrzyjmy się temu zagadnieniu bliżej.

TEKST KAROLINA GUMPERT

 

Poznanie i leczenie zaburzeń odżywiania jest bardzo trudne. Powodem tego jest przede wszystkim opór, który stawia osoba chora przeciwko leczeniu oraz złożoność czynników powodujących rozwój tych chorób. Diagnoza wymaga tutaj szerokiego i interdyscyplinarnego spojrzenia. Ważne, by zrozumieć, że problemy osoby cierpiącej na anoreksję czy bulimię, nie sprowadzają się tylko i wyłącznie do kwestii spożywania pokarmów oraz wymiarów jej ciała. W tych zaburzeniach jedzenie jest formą walki z licznymi problemami natury psychicznej. Wśród nich obecne są, choć nie wystarczające, trudności wynikające z życia w rodzinie.

Co w tej rodzinie?

Przede wszystkim relacje rodzinne, które utrudniają osiąganie autonomii jednostce w okresie dorastania. A także  przecenianie społecznych oczekiwań działania takiej rodziny. Dodatkowo sytuację wzmacnia występowanie zaburzeń jedzenia w rodzinie. To tam poprzez modelowanie, nieprawidłowe nawyki żywieniowe utrwalają się przez kolejnych jej członków. Przytoczone czynniki możemy zamknąć w obrębie szerszej i bardziej obrazującej problematykę koncepcji. Ułatwi mi to przybliżyć i przedstawić specyfikę funkcjonowania takiej rodziny.

Koncepcja rodzinna
Co charakteryzuje rodzinę, w której dorasta osoba chora na anoreksję?

Rodzina, w której dorasta osoba cierpiąca później na jadłowstręt psychiczny, to rodzina, która stawia swoim członkom wysokie wymagania na każdej płaszczyźnie działania. Występuje w nich silne poczucie sprawiedliwości, które nakazuje równo kochać i troszczyć się o wszystkie dzieci. W praktyce trudno to zrealizować. Często istnieje więc sprzeczność między twierdzeniem rodziców, a ich faktycznym zachowaniem. Funkcjonowanie w sposób zindywidualizowany jest w takiej rodzinie niemożliwe. Widać w nich tendencję do rezygnowania ze swoich indywidualnych potrzeb na rzecz innych członków rodziny. Zależność ta często jest przekazywana z pokolenia na pokolenie, zatem mamy pierwotnie do czynienia z poświęcaniem się babci na rzecz rodziny. Skutkuje to w następstwie poświęcaniem się matki, a w ostateczności ta rola przypadnie córce, która przez konsekwentne i radykalne głodzenie się, wypełni swoją rodzinną powinność poświęcenia się.

Kolejną w tej rodzinie ważną regułą jest kontrola swoich impulsów.

Kontrola nie pozwala na przyjemności związane zarówno z jedzeniem, jak i z seksualnością. W ten sposób wszelkie te popędy zostają tłumione i opanowane przez jednostkę. Objawy anoreksji, mogą być spowodowane m.in. konfliktami między rodzicami, a że problem jednej osoby jest w tej rodzinie problemem wszystkich. Chory próbuje się włączyć w konflikt na swój sposób. Najbardziej znaną metodą jest ograniczenie jedzenia, co w jego przypadku jest wyrazem buntu.

Z czasem dochodzi do tego, że konflikty te zaczynają się toczyć wokół problemu, jaki powstał z anoreksją chorego. Chory wtedy czuje satysfakcję z posiadania siły i kontroli. Innym problemem, który objawia się w konsekwencji życia w takiej rodzinie, a sprzyja wystąpieniu anoreksji, jest dążenie do usamodzielnienia i stopniowego oddzielania się od rodziny, jakie dokonuje się w tym okresie. Wymaga to pewnych zmian w rodzinie, na które nie chce ona tutaj pozwolić. Dlatego, że zaburzy to dotychczasową jej homeostazę. Poprzez istniejącą silną więź i głęboko zakorzenione przekonania, zmiany te są bardzo utrudnione. W takim przypadku chory, który nauczył się rezygnacji i poświęcania się dla innych, zaczyna się odchudzać. Jest to sposobem na uniknięcie problemu, jaki powstał za jej przyczyną w rodzinie.

Jaka jest rodzina, w której dorasta osoba chora na bulimię?

Rodziny te cechuje sztywna granica zewnętrzna. Co w konsekwencji daje postrzeganie, przez członków tej rodziny, świata zewnętrznego, jako zagrażającego. Dlatego zaspokojenie potrzeb emocjonalnych ma miejsce tylko i wyłącznie w rodzinie. Duże znaczenie przypisuje się w nich spoistości rodziny, ale ograniczona w ten sposób jest autonomia jednostki. Relacje rodzice – dzieci kształtują się według wzoru dominacji – poddania. W rodzinach bulimicznych konflikty rozwiązuje się otwarcie, często w burzliwy i chaotyczny sposób. Dzieci w tych rodzinach są obciążone odpowiedzialnością za rozwiązywanie rodzinnych problemów. Często muszą się opowiadać za jedną ze stron konfliktu. Wchodzą w ten sposób w podsystem rodziców. Badacze wspominają także o licznych przypadkach występowania w tych rodzinach alkoholizmu, skłonności do zachowań impulsywnych, a nawet przemocy cielesnej.

Wszystko to wpływa na funkcjonowanie młodej osoby, u której napady jedzenia i wymioty są zachowaniami przeżywanymi z poczuciem winy i wstydu. Dlatego muszą być skrzętnie ukrywane przed resztą świata, jako jedna z kolejnych tajemnic rodzinnych. W tej rodzinie zwraca się również wielką uwagę na wygląd zewnętrzny. Co dodatkowo powoduje, że osoba w trakcie pokwitania, wraz ze zmianami biologicznymi pojawiającymi się w jej ciele, nie czuje się akceptowana.

Na podstawie obserwacji struktury, dynamiki i relacji panujących w rodzinie nie można zaprzeczyć poglądowi, że to właśnie ona musi być uwzględniana przy rozpatrywaniu przyczyn powstawania jadłowstrętu psychicznego i żarłoczności psychicznej.

Źródła:
1 Szurowska B., Anoreksja w rodzinie, Difin SA, Warszawa 2011.
2 Abraham S., i Llevelyn-Jones D., Bulimia i anoreksja: zaburzenia odżywiania, Prószyński i S-ka, Warszawa 2001.
3 Jablow M.M., Anoreksja, bulimia, otyłość: przewodnik dla rodziców, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2000.
4 Józefik B., Anoreksja i bulimia psychiczna: rozumienie i leczenie zaburzeń odżywiania się, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1999.
5 Józefik B., Anoreksja i bulimia psychiczna: rozumienie i leczenie zaburzeń odżywiania się, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1999.
(op.cit.).
6 Stierlin H., 1987 [ w: Józefik B., Anoreksja i bulimia psychiczna: rozumienie i leczenie zaburzeń odżywiania się, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1999].
7 Józefik B., Anoreksja i bulimia psychiczna: rozumienie i leczenie zaburzeń odżywiania się, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1999.

 

 


Udostępnij:

Bądź na bieżąco i dołącz do newslettera!