Utrata kontroli nad jedzeniem u adolescentów.

Streszczenie

Badanie przeprowadzili: Brittany E. Matheson; Marian Tanofsky-Kraff; Sarah Shafer-Berger; Nicole M. Sedaka; Mira Mooreville; Samantha A. Reina; Anna Vannucci; Lauren B. Shomaker; Susan Z. Yanovski; Jack A. Yanovski.
Opublikowano w: International Journal of Eating Disorders (2012), nr 45, s. 957-961.
Cel pracy: dokonanie charakterystyki nawyków żywieniowych u adolescentów z lub bez utraty kontroli nad jedzenia (LOC).
Metoda: W badaniach Zaburzeń Odżywiania oceniano utratę kontroli nad jedzeniem (LOC) poprzez zastosowanie narzędzia samoopisowego oraz pomiar częstotliwości spożywanych posiłków. Badania obejmowały 574 adolescentów (12-17 lat; 66,6% kobiety; 51,2% rasy kaukaskiej, BMI: 1,38 ± 1,11), spośród których 227 (39,6%) zgłosiło utratę kontroli nad jedzeniem (LOC).
Wyniki: w porównaniu do osób, które nie wykazują utraty kontroli nad jedzeniem (LOC) adolescenci z LOC rzadziej spożywają lunch i kolację (p’s <0,05), ale za to częściej spożywają poranne, popołudniowe i nocne przekąski (p’s ≤ 0,05), biorąc tutaj pod uwagę wiek, płeć, rasę, status społeczno-ekonomiczny, BMI, oraz stopień zawansowania leczenia.
Słowa kluczowe: utrata kontroli nad jedzeniem (LOC); adolescenci; nawyki żywieniowe

Badania pokazują, że dorośli, którzy posiadają zaburzenia odżywiania z epizodami niekontrolowanego objadania się (binge eating disorder; BED), zgłoszają spożywanie posiłków i przekąsek z nieregularną częstotliwością. W grupach kobiet, u których zdiagnozowano: zaburzenia odżywiania z epizodami niekontrolowanego objadania się, bulimię oraz brak zaburzeń odżywiania; badania pokazały, że kobiety cierpiące na bulimię spożywają mniej posiłków niż kobiety z grupy kontrolnej oraz z grupy cierpiącej na BED. Wykazano również, że częstsze spożywianie posiłków w ciągu dnia, oraz częstsze spożywanie kolacji było skorelowane z mniejszą liczbą epizodów niekontrolowanego objadania się wśród kobiet z BED.
Mimo badań przeprowadzonych na grupie dorosłych, nie ma danych badawczych pokazujących nawyki żywieniowe wśród młodzieży z napadową lub całkowitą utratą kontroli nad jedzeniem (LOC).
LOC jedzenia odnosi się do epizodów, w których osoba, w sposób subiektywnie oceniany, nie jest w stanie kontrolować tego, co i ile jest przez nią spożywane w określonym czasie. Pełny syndrom BED jest rzadko diagnozowany wśród młodzieży. Za to epizody LOC ( ~ 1 raz na miesiąc) są powszechnie zgłaszane i wydają się być wskaźnikiem emocjonalnego dystresu występującego u danej młodej osoby. Utrata kontroli nad jedzeniem (LOC) również wiąże się z przyrostem masy ciała. Co więcej, LOC jest predyktorem dla rozwoju częściowego lub całościowego syndromu BED u danej osoby w przyszłości. Zatem poznanie nawyków żywieniowych dzieci i młodzieży, które zgłaszają występowanie epizodów LOC, może pomóc skierować działania interwencyjne na odpowiednie tory rozwoju.

Cel pracy

Zbadanie relacji pomiędzy LOC jedzenia a nawykami żywieniowymi dotyczącymi regularności i częstotliwości spożywania posiłków i przekąsek u adolescentów. Na podstawie danych z literatury przedmiotu, wysunięto hipotezę, że u dorosłych z zaburzeniami odżywiania z epizodami niekontrolowanego objadania się (binge eating), utrata kontroli nad jedzeniem (LOC) wiąże się z nieregularnością spożywania posiłków. Wobec tego istnieje duże prawdopodobieństwo, że także u młodzieży z LOC, nie będzie zgłaszane regularne spożywanie trzech posiłków dziennie. Ponadto, wysunięto hipotezę, że młodzież z LOC jedzenia będzie wykazywać częstsze spożywanie popołudniowych lub wieczornych przękąsek, w porównaniu do ich rówieśników bez LOC jedzenia.

Metoda

Do badań posłużyły następujące narzędzia:

1. Analiza składu ciała: pomiar wagi i wzrostu, obliczenie BMI
2. Status społeczno – ekonomiczny: The parent-reported Hollings-head index score
3. Loss of Control Eating and Reported Meal and Snack Intake: The Eating Disorder Examination (EDE) wersja 12.0D. Była ona używana do określenia obecności lub braku epizodów LOC jedzenia (obiektywnie i subiektywnie duże epizody niekontrolowanego objadania się) w miesiącu przed oceną.
W badaniach, EDE, wykazał dobrą rzetelności i trafności oraz moc dyskryminacyjną itemów, jeśli chodzi o pomiar epizodów jedzenia. Narzędzie to ocenia również częstotliwość spożywania posiłków (śniadanie, obiad-lunch i kolacja), jak również częstotliwość spożywania przekąsek (poranek, popołudnie, wieczór, noc). Wieczorne przekąski to przekąski, po które sięga osoba po kolacji, ale przed pójściem spać. Natomiast nocne przekąski, to te, po które sięga osoba wstając specjalnie po nie z łożka w nocy, po czym później kładzie się spowrotem spać.

Opis grupy badawczej

Częśc grupy badawczej stanowili uczestnicy, którzy brali uprzednio udział w badaniach dotyczących odżywiania się i otyłości przeprowadzonych przez National Institute of Child Health and Human Development (NICHD) and the Uniformed Services University of the Health Sciences (USUHS). Kolejną część stanowi młodzież w wieku od 12 do 17 lat, która ukończyła Eating Disorder Examination. Uczestnikami są również chłopcy i dziewczęta, którzy zgłosili się do badań jako wolontariusze i nie byli uprzednio leczeni z powodu zaburzeń odżywiania, dziewczęta z podwyższonym wskaźnikiem BMI, oraz dziewczęta z podwyższonym BMI i zgłaszonym co najmniej jedym epizodzie niekontrolowanego jedzenia w poprzednim miesiącu, oraz leczeni chłopcy i dziewczęta z podwyższonym BMI i współwystępowaniem nadciśnienia lub bezdechu sennego.
Młodzież przebadano przed rozpoczęciem jakiejkolwiek interwencji, zarówno medycznie jak i psychologicznie.

Wyniki

Badania obejmowały 574 adolescentów (12-17 lat; 66,6%; 51,2% rasy kaukaskiej, BMI: 1,38 ± 1,11), spośród których 227 (39,6%) zgłosiło utratę kontroli nad jedzeniem (LOC).

Częstotliwość posiłków i przekąsek

Śniadanie było najrzadziej spożywanym posiłkiem (17,82 ± 9,08 dni), następnie lunch (23,77 ± 6,37 dni), natomiast najczęściej spożywanym posiłkiem była kolacja (26,11 ± 4,22 dni). Przekąski najczęściej były spożywane po południu (16,02 ± 9,28 dni), następnie wieczorem (8,92 ± 9,15 dni), w środku dnia (6,20 ± 7,47 dni) oraz nocną (0,61 ± 2,59 dni). Badając regularne spożywanie posiłków, u 37,0% badanych odnotowano jedzenia wszystkich trzech posiłków w ciągu 23 z 28-miu dni prowadzenia badań, ale tylko 8,0% młodzieży zgłasiło spożywanie trzech posiłków każdego dnia w ostatnim miesiącu. Dlatego na potrzeby badań przyjęto szersze kryterium określenia regularnego odżywiania jak spożywanie wszystkich trzech posiłków w ciągu 23 z 28-miu dni.

LOC jedzenia a częstotliwość posiłków i przekąsek

Dwieście dwadzieścia siedem (39,6%) adolescentów zgłosiło co najmniej jeden epizod LOC jedzenia na miesiąc przed oceną (1,03 ± 1,59 epizody, zakres = 1-5). Młodzież z LOC jedzenia zmniejszyła prawdopodobieństwo regularnego spożywania obiadu o 44% (AOR) = 0,56; 95% CI = 0,35-0,89; p = 0,01), natomiast kolacji do 53 % (AOR = 0,47; 95% CI = 0,23-0,96; p = 0,04), praktycznie w ciągu większości dni w ubiegłym miesiącu, w porównaniu do młodzieży bez LOC jedzenia. Nie stwierdzono różnic między młodzieżą z LOC jedzenia lub bez, w odniesieniu do zgłoszonej częstotliwości konsumpcji śniadania (p = 0,51).
Było również dużo różnic jeśli weźmiemy pod uwagę przekąski. Adolescenci z LOC jedzenia zgłaszali spożywanie porannych przekąsek (p = 0,05) i popołudniowych (p <0,01) częściej niż młodzież bez LOC jedzenia. Aczkolwiek adolescenci rzadko zgłaszali spożywanie nocnych przekąsek, to jednak wśród młodzieży z LOC jedzenia, tendencję tą można było zaobserwować częściej, niż u młodzieży bez LOC jedzenia (p <0,01). Nie stwierdzono różnic w odniesieniu do spożywania wieczornych przekąsek (p = 0,68). Biorąc pod uwagę prawdopodobieństwo regularności spożywania popołudniowych przekąsek, to u młodzieży z LOC jedzenia, w badaniach wykazała ono wzrost o 65%, aniżeli wśród młodzieży bez LOC jedzenia (AOR = 1,65; 95% CI = 1,10-2,48; p = 0,02).

Dyskusja

Badanie to miało zbadać zależności pomiędzy zgłaszanymi spożywanymi posiłkami i częstotliwością spożywania przekąsek u adolescentów z lub bez utraty kontroli nad jedzeniem (LOC). Młodzież z LOC zgłaszała spożywanie lunchu-obiadu i kolacji rzadziej, natomiast częściej spożywała poranne, popołudniowe i nocne przekąski, niż osoby bez LOC jedzenia. Biorąc pod uwagę: wiek, rasę, status społeczno-ekonomiczny i BMI, młodzież z LOC, również rzadziej spożywała regularnie wszystkie trzy posiłki w ciągu dnia (śniadanie, lunch-obiad i kolacja) przez większość czasu trwania badań, w porównaniu do ich rówieśników bez LOC jedzenia.
Badania dorosłych zamieszczone w literaturze przedmiotu i przytoczone we wrześniejszych hipotezach, odzwierciedlają inne zależności niż wyniki badań uzyskane i przedstawione powyżej. Wśród przebadanych adolescentów, okazało się, że osoby z LOC jedzenia zgłaszają rzadsze spożywanie lunchów i kolacji. Została natomiast potwierdzona hipoteza dotycząca spożywania większej ilości popołudniowych przekąsek u osób z LOC jedzenia, niż u ich rówieśników bez LOC. Nie znaleziono z kolei zależności pomiędzy wieczornym spożywaniem przekąsek a częstotliwością pojawiania się epizodów LOC jedzenia, które wykazały badania przeprowadzone wśród osób dorosłych.
Wyniki te mogą sugerować, że po południu, prawdopodobnie po zajęciach szkolnych, jest to czas kiedy adolescenci z LOC jedzenia są szczególnie narażeni na podjadanie. Możliwe jest, że w tym czasie młodzież ta przebywa sama w domu oraz pozbawiona jest interakcji społecznej i kontroli rodzicielskiej nad konsumowaną żywnością. Ponadto, jeśli spożywanie popołudniowych przekąsek, zgłaszane przez młodzież z LOC, występuje w połączeniu z przejadaniem się lub psychicznym cierpieniem, stanowi to w ten sposób dla młodzieży alternatywne źródło wzmocnień, otrzymywane i utrwalane w tym czasie. Biorąc pod uwagę tę wykazaną zależność, odkrycie to może być kluczowym punktem, aby monitorować szczególnie ten czas w ciągu dnia u osoby młodej, w celu zapobiegania lub ograniczenia częstotliwości pojawiania się epizodów LOC jedzenia. W tym wypadku zalecane i przydatne będzie wdrążenie w cele interwencyjne, behawioralnych technik terapeutycznych polegających na przestrzeganiu i unormowaniu spożywania trzech posiłków dziennie, oraz dwóch przekąsek. Działanie to przyniosło zamierzony skutek u osób dorosłych z BED.
Na domiar tego, warto zauważyć, że niezależnie od statusu LOC, bardzo mało adolescentów zgłasza regularne spożywanie posiłków, a w tym jedzenie śniadania należy tutaj do najrzadziej spożywanego posiłku. Dla kontrastu, młodzież spożywa lunch-obiad i kolację z dużo większą częstotliwością i regularnością: trzy czwarte spożywa lunch regularnie i ponad dziewięćdziesiąt procent jada kolację. Nie mniej jednak, potrzebne są dalsze badania w celu ustalenia, jaką rolę, jeśli w ogóle, odgrywa konkretny spożyty posiłek, dla zmniejszenia złych nawyków żywieniowych wśród młodzieży.
Reasumując, młodzież z LOC jedzenia zgłasza odmienne nawyki żywieniowe w porównaniu do młodzieży bez epizodów LOC. Dalsze badania powinny koncentrować się przede wszystkim na roli, jaką odgrywa spożywany posiłek i przekąska na rozwój nieprawidłowego odżywiania i wzrost odbiegającego od normy wskaźnika wagi ciała u adolescentów.

Na podstawie:

International Journal of Eating Disorders (2012), nr 45, s. 957-961

autor: Karolina Gumpert

Udostępnij: