„Wielu ludzi przeceniających jedzenie – niezdolni otrzymać od świata, czego potrzebują, zwracają się ku jedzeniu, w którym znajdują pocieszenie, co sprawia, że czują się bardziej umniejszeni i zależni od jedzenia, które zaspokaja ich potrzeby.” Przytoczony fragment pochodzący z książki autorstwa Melissy Grabau (2017), doskonale obrazuje relację z jedzeniem dużej części naszego społeczeństwa. Jak uzdrowić ową relację, aby uzyskać równowagę między światem wewnętrznych przeżyć, a wymaganiami stawianymi przez otoczenie, w którym żyjemy?
Utrata kontroli i odczucie złości w wyniku niemożności jej przerwania, pomimo destrukcyjnych następstw do jakich nieuchronnie prowadzi, a pomimo to bezgraniczne zamiłowanie jakim ją darzymy, nierzadko podporządkowane fałszywemu przekonaniu „nie potrafię bez niej żyć”. Tak obecnie wygląda nasza relacja z jedzeniem, coraz częściej odgrywającym role, którym nie jest w stanie sprostać, prowadząc do dysfunkcjonalnego posługiwania się żywnością. Widoczny staje się ogromny rozdźwięk pomiędzy prawdziwym celem jedzenia, jakim jest zaspokojenie głodu fizjologicznego oraz podaż składników odżywczych, a czynnością jedzenia, którą wykonujemy w sposób niedbały, a dosyć często szkodliwy dla zdrowia. Relacja z jedzeniem bardzo wiele mówi o nas samych. Często jest wyrazem ludzkich problemów zaniedbywanych przez lata. Ponadto, jedzenie wiąże się z intensywnymi emocjami, będąc ściśle powiązane z postrzeganiem własnego ciała oraz poczuciem własnej wartości. Trudno o zdanie sobie sprawy z tego czym jest ono naprawdę, w sytuacji kiedy chwilowe uczucie przyjemności miesza się z poczuciem winy oraz wyrzutami sumienia, bliżej niezidentyfikowanymi przez doświadczającego je człowieka.
Jak kształtuje się Twoja relacja z jedzeniem? Warto zwrócić uwagę na fałszywe przekonania, które kierują naszym zachowaniem jedzeniowym na co dzień, a są wdrukowywane w nasz system poznawczy już od wczesnego dzieciństwa. „Brakuje mi silnej woli.”, „Nie wolno wyrzucać jedzenia do kosza”, „Zdrowe jedzenie kosztuje”, „Raz się żyje”, „Zjadłam cukierka, cała dieta na nic.”- to tylko kilka z wielu przykładów błędnych przekonań zakorzenionych w społeczeństwie. Jemy w sposób nawykowy, niejako pod wpływem chwili, pozostawiając daleko za sobą zdroworozsądkowe myślenie. Kiedy ludzkie przekonania dotyczące tematyki jedzenia nie są oparte na faktach, prowadzą albo do niedojadania albo do jedzenia ponad miarę.
Dlaczego jemy niewłaściwie? Naszymi błędnymi przekonaniami zniekształcamy zarówno smak jak i ilość zjadanego jedzenia. Dla przykładu, kiedy uważamy, że dane jedzenie jest zdrowe, zjadamy go o 35% więcej. Próbując powstrzymać się od jedzenia w ogóle, w rezultacie zjadamy go więcej, co z kolei rodzi wyrzuty sumienia, obniża nastrój sprzyjając dalszej konsumpcji. Wiele badań potwierdza negatywny wpływ spożywania posiłków w trakcie wykonywania innych czynności, oglądania telewizji, przeglądania stron internetowych.
Głodzimy się kiedy czujemy się odrzuceni lub wypieramy potrzebę bliskości, bycia atrakcyjnym, pożądanym. Objadamy się poszukując ciepła, troski bądź opieki, której nie jesteśmy w stanie zaspokoić sami. Jemy więcej, bo jedzą inni, z którymi lubimy spędzać czas w sposób pasywny. Jemy mniej tłumacząc się brakiem czasu, natłokiem obowiązków. Kiedy mamy trudności z zaspokojeniem naszych podstawowych potrzeb, stajemy się podatni na fiksację na punkcie czegoś stanowiącego ich substytut. Jedzenie służy zatem zmianie przykrego stanu emocjonalnego na pożądany bądź ucieczce od niechcianej rzeczywistości.
Jakie nawyki sprzyjają zachowaniu zdrowej relacji z jedzeniem? Świadome jedzenie tzw. „mindful eating” jest podejściem, dzięki któremu jesteśmy w stanie poznać i wsłuchać się w potrzeby własnego organizmu, oddzielając jedzenie od realizacji nieświadomych popędów. Oto kilka prostych wskazówek, które pomogą Ci zadbać o zdrową relację z jedzeniem:
Uważność stanowi doskonały przepis na świadome dostrzeganie własnych stanów emocjonalnych oraz dysfunkcyjnych myśli, a w rezultacie kontrolę w kwestii odżywiania. Warto zatrzymać się na dłuższą chwilę nad tematem własnej relacji z jedzeniem, która odzwierciedla. Twój stosunek do samego siebie, to jak mocno i czy w ogóle kochasz siebie, własne ciało i zdrowie. Dbając jak najlepiej o najbardziej podstawowe wymiary ludzkiego funkcjonowania, w tym o zdrową relację z jedzeniem, będziesz w stanie zadbać o potrzeby wyższego rzędu. Osiągnięcie satysfakcji z jakże wydawałoby się nieskomplikowanej, często wykonywanej z automatu czynności jaką jest jedzenie, to nie tylko ludzki przywilej, ale przede wszystkim obowiązek. Uczy nas doceniać życie w pełni, nawet w jego najbardziej podstawowych wymiarach. Możesz być pewny, że siła jaka drzemie w świadomym procesie jedzenia, zaowocuje Twoją pełną obecnością we wszystkich innych aspektach życia.
Autor: Karolina Błaszczyk – psycholog,psychodietetyk
Bibliografia:
Czepczor K., Brytek-Matera A.: Jedzenie pod wpływem emocji. Difin, Warszawa 2017.
Grabau M.: Odżywianie według jogi: Uzdrawianie relacji z własnym ciałem i jedzeniem. Vivante, Białystok 2017.
Ogden J.: Psychologia odżywiania się. Od zdrowych do zaburzonych zachowań żywieniowych. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.
https://zwierciadlo.pl/zdrowie/moja-relacja-z-jedzeniem
https://igimag.pl/2018/05/nowonajedzone-odbudowac-dobre-relacje-z-jedzeniem/
Bądź na bieżąco i dołącz do newslettera!