Szacuje się, że diagnoza osobowości typu borderline dotyczy ok. 2% populacji, w przeważającej części kobiet. Wśród chorych rozpoznaje się często inne zaburzenia, między innymi problemy skoncentrowane wokół tematyki doświadczania własnego ciała, w tym zaburzenia odżywiania. W literaturze zaczęło funkcjonować określenie „osobowość wieloimpulsywna”, wskazujące na cechy wspólne osób z bulimią i osobowością borderline.
Czym charakteryzuje się zaburzenie osobowości typu borderline?
Zgodnie z definicją Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, zaburzenie osobowości typu borderline charakteryzuje się przynajmniej pięcioma spośród wymienionych cech: niestabilne, skrajnie biegunowe i intensywne relacje z innymi; impulsywność przejawiająca się w obszarach takich jak: nadużywanie substancji psychoaktywnych, hazard, seks, odżywianie; chwiejność emocjonalna; doświadczanie nieadekwatnej złości i gniewu; zachowania samobójcze i samouszkodzenia; zaburzenia tożsamości, w tym obrazu własnego ciała, poczucia własnej wartości; poczucie pustki; lęk przed porzuceniem oraz podejmowanie wszelkich wysiłków mających temu zapobiec.
Rozwój postawy wobec ciała a kształtowanie osobowości borderline.
Reprezentacja i postawa wobec ciała kształtuje się u dziecka ok. szóstego roku życia. Na kształtowanie Ja cielesnego oraz obrazu ciała wpływają interakcje z opiekunami z okresu dzieciństwa, związane z kontaktem fizycznym, bliskością emocjonalną, responsywnością opiekuna na zachowania dziecka. Badania przeprowadzone wśród osób z diagnozą osobowości borderline wskazują na negatywną postawę wobec własnego ciała u tych osób, która może wynikać z urazów psychicznych z okresu dzieciństwa, włączając w to przemoc fizyczną i psychiczną, zaniedbania związane z ciałem, np. deficyt dotyku lub kontakty intruzywne – naruszające granice cielesności, doświadczenie poniżania i wyśmiewania, w tym szydzenia z wyglądu dziecka – co prowadzić może do wstydu, który – zapisany w pamięci emocjonalne dziecka – z biegiem lat doświadczany jest w odniesieniu do wyglądu swojego ciała, przez co osoby takie doświadczają dyskomfortu w związku z tym, jak wyglądają. Z kolei nieprzewidywalne reakcje i zachowania opiekunów mogą z kolei wpłynąć na ukształtowanie się niestabilnego obrazu swojego ciała.
Współwystępowanie osobowości typu borderline z zaburzeniami odżywiania.
Wyniki badań potwierdzają również współwystępowanie zaburzeń osobowości typu borderline z zaburzeniami odżywiania – anoreksją i bulimią. W grupie osób z bulimią oraz o osobowości borderline zaobserwowano także trudności związane z regulacją emocji, samoregulacją, kontrolą impulsów. W literaturze przedmiotu, w kontekście osób z bulimią funkcjonuje termin osobowość wieloimpulsywna, dla której charakterystyczna jest impulsywność dotycząca obszarów takich jak uzależnienia od substancji psychoaktywnych, seks, kradzieże, samouszkodzenia, próby samobójcze. Na uwagę zasługuje fakt, że cechy osobowości wieloimpulsywnej wpisują się w charakterystykę zaburzenia osobowości borderline.
Natomiast w historii życia osób chorujących na anoreksję oraz o osobowości borderline – jak wynika z badań – odnaleźć można wątek nadużycia fizycznego. Co więcej, wspomniane wcześniej nadużycia fizyczne, prowadzić mogą do zburzeń w zakresie percepcji granic swojego ciała, jego rozmiaru – co skutkować może podejmowaniem wysiłków mających na celu jego kontrolę, np. poprzez ćwiczenia fizyczne, stosowanie diet.
Bibliografia:
Dyer, A., Borgmann, E., Feldman, R. E., Kleindienst, N., Priebe, K., Bohus, M., Vock, S. (2013). Body image disturbance in patients with borderline personality disorder: Impact of eating disorders and perceived childhood sexual abuse. Body Image, (10), 220 – 225.
Kernberg, O. F., Selzer, M.A., Koenigsberg, H.W., Carr, A.C., Appelbaum, A.H. (2007). Psychodynamiczna terapia pacjentów borderline. Warszawa: GWP.
Sansone, R. A., Wiederman M.W., Monteith, D. (2001). Obesity, Borderline Personality Symptomatology, and Body Image Among Women in a Psychiatric Outpatient Setting. International Journal of Eating Disorders, 29(1), 76 – 79.
Schier, K. (2010). Rozegrane w ciele – obraz ciała u osób ze strukturą osobowości borderline. W: Brytek – Matera, A. (red.), Ciało w dobie współczesności. Wybrane zagadnienia z problematyki obrazu własnego ciała (ss. 9 – 27). Warszawa: Diffin.
Szpietowska, A. (2014).Percepcja własnego ciała u kobiet z zaburzeniem osobowości typu borderline – badania pilotażowe. Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 14 (1), 29–36.
Wyszogrodzka-Kucharska, A., Remlinger-Molenda, A. (2005). Współwystępowanie zaburzeń osobowości i zaburzeń odżywiania – opis przypadku pacjentki z bulimią i osobowością nieprawidłową typu borderline. Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 5 (2), 106–109.
Bądź na bieżąco i dołącz do newslettera!
