Przez żołądek do… mózgu. Mikroflora układu pokarmowego w anoreksji psychicznej.

Drobnoustroje w naszym ciele znajdują się praktycznie wszędzie. Ostatnio coraz popularniejsze staje się badanie związku między mikroflorą jelitową a całym spektrum zaburzeń. Czy to możliwe, że „dobre bakterie” używane do reklamy jogurtów mogą wpływać nie tylko na regulację trawienia, ale także emocji?

Komórki bakterii w organizmie człowieka przewyższają komórki ludzkie w stosunku 10 do 1 i mogą ważyć nawet ok. 3 kg. Mikroflora układu pokarmowego oddziałuje na ciało w ważny sposób, zarówno pozytywny jak i negatywny. Pożyteczne bakterie pomagają w trawieniu poszczególnych pokarmów, których ciało samo nie potrafiłoby przetworzyć oraz odgrywają krytyczną rolę w syntezie witamin. Z drugiej strony pewne specyficzne kompozycje bakterii mają związek z chorobami, takimi jak cukrzyca, choroby serca, nieswoiste zapalenia jelit czy choroby autoimmunologiczne i skóry. Wykazano także, że różne typy psychologicznych stresorów moderują kompozycję i biomasę wewnętrznej gospodarki drobnoustrojów. Nawet krótki, jednorazowy stres może zauważalnie zmienić populację bakterii. W ten sposób nasza psychika może oddziaływać na mikroflorę.

Choć wydaje się to nieprawdopodobne, jest to proces dwukierunkowy, w którym bakterie jelitowe również oddziałują na psychikę na zasadzie sprzężenia zwrotnego. Tzw. oś jelitowo-mózgowa, to system, gdzie mikroflora jelitowa pozostając w interakcji z ośrodkowym układem nerwowym, reguluje gospodarkę chemiczną mózgu i wpływa na układ neuroendokrynny. W wielu badaniach zaobserwowano związek składu i liczebności drobnoustrojów jelitowych, m.in. z takimi dolegliwościami, jak lęk i niepokój, zaburzenia nastroju, problemy z pamięcią czy zachowania depresyjne. Intrygujące wnioski płyną z eksperymentu, w którym „sterylnej” myszy, pozbawionej mikroflory, podano bakterie pochodzące od myszy otyłej. Zdrowa mysz bardzo szybko zaczęła przybierać na wadze. Czy jest więc możliwe, że bakterie mają efekt mediujący na wzrost lub spadek wagi?

Badacze z Center for Gastrointestinal Biology and Disease w Karolinie Północnej zadali sobie to samo pytanie. W swoim badaniu sprawdzili, jak wygląda kompozycja mikroflory jelitowej u pacjentów z anoreksją. Okazało się, że u chorych dopiero przyjmowanych do kliniki była ona mniej różnorodna niż u osób zdrowych. Natomiast po zakończeniu hospitalizacji różnorodność rosła, mimo że nadal nie osiągała poziomu „standardowego”. Zauważono, że wraz ze wzrostem masy ciała, a tym samym różnorodności populacji bakterii, nastroje pacjentów polepszały się i stawały mniej depresyjne. Można więc z całą pewnością stwierdzić, że anoreksja i towarzyszące jej nastroje również pozostają pod pewnym wpływem osi jelitowo-mózgowej.

Nie można w żadnym wypadku uznać, że zaburzenia równowagi flory jelitowej powodują anoreksję czy symptomy, które się z nią wiążą, takie jak lęk czy nastroje depresyjne. Możliwe, że działa to odwrotnie, a ogromne ograniczenie spożycia składników odżywczych u pacjentów zmienia kompozycję populacji mikrobakteryjnej. Organizm pod wpływem wyniszczenia i osłabienia jest także w stanie stresu. Z drugiej strony możliwe też, że dysbioza występująca u chorych na anoreksję powoduje problemy z późniejszym utrzymaniem zdrowej wagi i stanowi o ryzyku nawrotów. Choć nie wolno pomijać psychicznych uwarunkowań choroby, to zaburzenia mikroflory mogą być czynnikiem biologicznym warunkującym błędne koło hospitalizacji u niektórych pacjentów.

Naukowcy liczą, że uda im się zatrzymać to zjawisko. Zastanawiają się, czy celowa zmiana mikroflory może w przyszłości pomóc pacjentom zachować odpowiednią wagę i regulację nastroju przez dłuższy czas po zaprzestaniu leczenia. By bliżej poznać związki drobnoustrojów jelitowych człowieka z zaburzeniami odżywiania, Uniwersytet Karoliny Północnej połączył siły z firmą uBiome zajmującą się sekwencjonowaniem mikrobioty. Każdy chętny ze stwierdzonymi zaburzeniami odżywiania mógł wziąć udział w ogólnoświatowym badaniu, wystarczyło wejść na stronę uBiome i zamówić zestaw do pobrania wymazu, np. z ust. Uczestnicy nie tylko przyczyniali się do lepszego poznania uwarunkowań zaburzeń odżywiania, ale także otrzymywali w zamian szczegółowy raport na temat stanu swojej mikroflory i tego, jak wypadają na tle innych uczestników. Niestety, projekt już nie przyjmuje nowych uczestników, a na opublikowanie wyników i wniosków z badania trzeba jeszcze poczekać, jednak w międzyczasie można wziąć udział w jednym z innych badań naukowych prowadzonych przez uBiome.

Obecnie metody leczenia pacjentów ze skrajną anoreksją nie są optymalne, a przybieranie na wadze i ponowne odżywienie może być dla nich niesamowicie niekomfortowe. Niektórzy mają nawroty i zaraz po zakończeniu hospitalizacji niezamierzenie zaczynają tracić wagę. Zaburzona mikroflora to potencjalne wyjaśnienie tego problemu. Być może w pewnym stopniu wpływa na wystąpienie lub utrzymywanie się anoreksji pomimo leczenia. Oczywiście inne ważne czynniki grają tu rolę, nie odkryto magicznego leku. Jednak mimo wszystko flora bakteryjna pozostaje ważną częścią ludzkiego zdrowia i może mieć kluczowe znaczenie w leczeniu anoreksji lub przykrych stanów emocjonalnych będących jej skutkiem. To nowa, obiecująca metoda terapii. Być może w przyszłości celowa zmiana mikrobioty przez lekarzy zapobiegnie takim problemom.

Aleksandra Frydrysiak

Bibliografia:

  • Carabotti, M., Scirocco, A., Maselli, M. et al. (2015). The gut-brain axis: interactions between enteric microbiota, central and enteric nervous systems. Annals of Gastroenterology, 28, 203-209.
  • https://www.med.unc.edu/gi/news/gut-bacteria-population-diversity-linked-to-anorexia-nervosa, pozyskane: 28.05.16
  • Morita, C., Tsuji, H., Hata, T. et al. (2015). Gut Dysbiosis in Patients with Anorexia Nervosa. PLoS ONE 10(12):e0145274.
  • http://www.thedailybeast.com/articles/2015/08/19/could-the-microbiome-cure-eating-disorders.html, pozyskane 28.05.16
  • http://www.prweb.com/releases/2015/08/prweb12912627.htm, pozyskane: 28.05.16

Przeczytaj także:

Choroba ciała i umysłu – o specyfice i terapii zaburzeń odżywiania.
http://www.centrumzaburzenodzywiania.pl/choroba-ciala-i-umyslu-o-specyfice-i-terapii-zaburzen-odzywiania

W poszukiwaniu uwarunkowań zaburzeń odżywiania – część I
http://www.centrumzaburzenodzywiania.pl/w-poszukiwaniu-uwarunkowan-zaburzen-odzywiania-czesc-i

W poszukiwaniu uwarunkowań zaburzeń odżywiania – część II
http://www.centrumzaburzenodzywiania.pl/w-poszukiwaniu-uwarunkowan-zaburzen-odzywiania-czesc-ii


Udostępnij:

Bądź na bieżąco i dołącz do newslettera!