Celem leczenia dietetycznego jest poprawa stanu odżywienia i normalizacja masy ciała. Powinno się ją rozpocząć od oceny: stanu odżywienia, sposobu żywienia, zapotrzebowania na podstawowe składniki pokarmowe i energię. Poprawnie przeprowadzona ocena stanu odżywienia i sposobu żywienia wymaga od dietetyka konsultacji z zespołem terapeutycznym oraz wiedzy na temat psychicznego i somatycznego stanu pacjenta. Należy rozpocząć od wywiadu, który pozwoli ustalić historię choroby, skierować chorego na odpowiednie badania oraz ułożyć dietę. Aby ocenić sposób żywienia należy zapytać o liczbę, skład, rodzaj spożywanych posiłków oraz ulubione potrawy. Od razu, w tym momencie można zwrócić uwagę na popełniane przez pacjenta błędy żywieniowe.
Leczenie żywieniowe a miesiączka
Sposób odżywiania ma duży wpływ na miesiączkowanie. Dieta niskotłuszczowa, niskobiałkowa i niskokaloryczna powoduje utratę miesiączki u nastolatek już przy BMI 19-20 kg/m2. Przede wszystkim trzeba w sposób naturalny doprowadzić do wzrostu masy ciała i uzupełnienia niedoborów. Istotna jest ilość żelaza i soli mineralnych. Szczególnie dieta bogata w białka, tłuszcze i kalorie sprzyja powrotowi miesiączki. Może ona wtedy pojawić się nawet przed osiągnięciem przez pacjentkę wyznaczonej wagi.
Także zawartość tłuszczu w tkankach odgrywa znaczną rolę w procesach rozrodczych. Tkanka tłuszczowa krezki, brzucha, piersi, a także szpik kostny biorą udział w tworzeniu w przybliżeniu jednej trzeciej krążących we krwi estrogenów. W związku z tym, aby kobieta była płodna musi osiągnąć pewien krytyczny poziom zawartości tłuszczu w tkankach oraz określone rozmiary ciała.
Z badań przeprowadzonych przez dr Rose Frish z Uniwersytetu Harvarda wynika, że zbyt mała ilość tłuszczu w organizmie prowadzi do niepłodności. Płodność można odzyskać dzięki prawidłowemu odżywianiu się. Gdy zostaje przywrócona prawidłowa proporcja masy tkanki mięśniowej do masy tkanki tłuszczowej (2,5:1), podwzgórze zaczyna sterować uwalnianiem hormonów gonadotropowych z przedniego płata przysadki.
Zespół terapeutyczny powinien dołożyć wszelkich starań, aby miesiączka u anorektyczek wracała na skutek doprowadzenia organizmu do prawidłowego stanu odżywienia, a nie podawania środków hormonalnych. Jest to o wiele zdrowszy sposób a jednocześnie dobry wskaźnik odżywienia i funkcjonowania organizmu. Hormony wywołujące krwawienie mogą być odebrane przez chorą jako oznaka zdrowia i przyzwolenia na zrezygnowanie ze stosowania zalecanej diety. Ponadto u dzieci przeciwwskazane jest przedwczesne stosowanie terapii estrogenowej ze względu na możliwość przedwczesnego kostnienia nasad kości długich.
Niedobór cynku u chorych na anoreksję
Badania przeprowadzone w 1980 roku na Uniwersytecie Kantucky wykazały, że u 10 na 13 pacjentów z anoreksją i 8 na 14 z bulimią występował niedobór cynku. Zaobserwowali także, że niedobór tego pierwiastka zwiększył się dodatkowo po odkarmieniu. Cynk jest niezbędny do wykorzystania białka do budowy tkanek i procesu trawienia, dlatego podczas odzyskiwania wagi chorym na jadłowstręt psychiczny zaczęli zalecać suplementację cynku.
Ważenie
Osoby cierpiące na anoreksję cechuje paniczny lęk przed przybraniem na wadze. Dlatego przy ważeniu powinno zwrócić się uwagę na to, czy nie mają pod ubraniem czy w kieszeniach ciężkich przedmiotów. Niektórzy pacjenci przed spodziewanym ważeniem piją duże ilości wody. Dlatego też dobrze jest zwrócić uwagę na ile płaski jest ich brzuch. Waga w przypadku tych pacjentów może być myląca.
Niektórzy anorektycy miewają napady obżarstwa. Są one spowodowane restrykcjami żywieniowymi stosowanymi przez chorą. Wyniszczony organizm poprzez głód dopomina się składników odżywczych, więc pacjent zaczyna się objadać. Towarzyszą temu nieprzyjemne doznania tj. nudności, wymioty, zaparcia i wzdęcia, a także poczucie winy i wstydu. Po takim epizodzie pacjenci ponownie ograniczają jedzenie, co powoduje kolejne epizody. Aby temu zapobiec należy przestrzegać planują jeść dobrze zbilansowane posiłki regularnie, co 3-4 godziny. Najważniejsza jest zawartość białka, gdyż jest ono najważniejszym modulatorem apetytu.
artykuł na podstawie pracy licencjackiej o temacie: ,,Postępowanie dietetyczne w terapii psychogennych zaburzeń odżywiania” napisanej w Zakładzie Higieny Żywienia i Epidemiologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi pod kierunkiem dr n.med.Elżbiety Trafalskiej
Abraham S., Llewellyn J. D.: Anoreksja, bulimia, otyłość. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
Achremowicz B.: Patologiczne formy uzależnienia od jedzenia. Zdrowa żywność. Zdrowy tryb życia, 2011, 4, 94, 16-18.
Cichy W., Namirowska L.: Wybrane aspekty stanu metabolicznego i psychicznego dzieci z jadłowstrętem psychicznym. Nowiny Lekarskie 2004,
73, 165-171.
Gawęcki J., Hryniewiecki L.: Żywienie człowieka. Podstawy nauki żywieniu. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
Grzymisławski M., Gawęcki J.: Żywienie człowieka zdrowego i chorego 2. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
Hartwig W.: Endokrynologia kliniczna I. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1972.
Herrin M.: Nutrition Counselling in the Treatment of Eating Disorders.
Routledge Taylor & Francis Group, London 2003.
Jablow M.: Na bakier z jedzeniem. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1993.
Józeik B.: Anoreksja i bulimia psychiczna. Rozumienie i leczenie zaburzeń odżywiania się. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1998
Lewitt A., Brzęczek K., Krupieniacz A.: Interwencje żywieniowe w leczeniu anoreksji – wskazówki dietetyczne, praca poglądowa.
Lew-Starowicz Z.: Edukacja seksualna,.Świat książki, Warszawa 2006.
Salomon, Berg, Martin, Ville, Biologia, MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2000
Smorawińska A., Korman E., Rajewski A., Karlik A.: Czynność tarczycy
a metabolizm tłuszczów u osób z jadłowstrętem psychicznym. Psychiatria Polska 2003, XXXVII, 1,str. 39-46.
Szajewska H.: Żywienie dzieci zdrowych i chorych. Oficyna wydawnicza warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Warszawa 2009.
Szymańska U., Jagielska G., Tomaszewicz-Libudziec C., Przedlacki J.: Zaburzenia metabolizmu kostnego w jadłowstręcie psychicznym, Wiadomości lekarskie 2007, LX, 1-2.
autor: Maria Sobieszek
Bądź na bieżąco i dołącz do newslettera!