W leczeniu zaburzeń odżywiania najważniejszym czynnikiem determinującym sukces terapii jest motywacja pacjenta do współpracy podczas leczenia i chęć dążenia do zdrowia. Niestety, specyfika tych zaburzeń polega na tym, że osoby chore często zaprzeczają występowaniu choroby, wypierają ze świadomości współistniejące powikłania, nie szukają specjalistycznej pomocy, a gdy znajdą się w sytuacji przymusowego leczenia, często nie podejmują współpracy z zespołem terapeutycznym. Czy można w jakiś sposób to zmienić?
W zaawansowanym stadium jadłowstrętu psychicznego lub bulimii najczęściej dochodzi do szeregu somatycznych powikłań, które stanowią istotne zagrożenie dla życia pacjenta. Priorytetem leczenia staje się wyrównanie stanu osoby chorej, co nie jest prostym zadaniem ze względu na wieloukładowe zaburzenia – szczególny problem stanowią nieprawidłowości w układzie krążenia (arytmie serca, zmniejszenie masy i objętości wyrzutowej serca, zanik tkanki mięśniowej w obrębie serca, jego niewydolność, niedociśnienie), u pacjentów obserwuje się również powikłania wynikające z zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej (hipokaliemia, hipomagnezemia, odwodnienia), zaburzenia hematologiczne (niedokrwistość, leukopenia z relatywną limfocytozą, trombocytopenia) hormonalne (podwyższenie poziomu we krwi kortyzolu i hormonu wzrostu, a spadek tyroksyny i katecholamin, niski poziom progesteronu i estradiolu oraz podwyższony w przypadku testosteronu u kobiet), nieprawidłowe funkcjonowanie układu rozrodczego (zanik lub nieregularność cykli menstruacyjnych u kobiet, utrata libido, niedojrzałość lub regresja rozwoju narządów płciowych, bezpłodność) oraz poważne zmiany neurologiczne (uszkodzenia struktur pnia mózgu, poszerzenie komór, nieprawidłowy krwiobieg mózgowy).
Powaga tych dysfunkcji w najważniejszych systemach ludzkiego organizmu nie budzi wątpliwości, jednak zespół terapeutyczny prowadzący leczenie pacjentów z zaburzeniami odżywiania najczęściej spotyka się z oporem. Jak temu przeciwdziałać?
Wiedza – klucz do sukcesu?
Z doświadczenia klinicystów wynika, że pacjenci z zaburzeniami odżywiania charakteryzują się wysokim poziomem wiedzy żywieniowej, co istotnie wpływa na ich motywację do kontynuacji stosowania diety mającej na celu redukcję masy ciała. Ciekawym pomysłem okazało się przebadanie pacjentów w aspekcie poziomu ich wiedzy dotyczącej etiologii, przebiegu i powikłań schorzenia, z jakim się borykają. Jaworski, w swoich badaniach, za cele obrał pomiar: motywacji pacjentów do podjęcia leczenia, poziomu wiedzy na temat przyczyn, przebiegu i konsekwencji zaburzeń odżywiania (anoreksji, bulimii lub kompulsywnego objadania się, w zależności od diagnozy pacjentki) oraz sprawdzenia istnienia związków miedzy poziomem wiedzy a motywacją do współpracy podczas leczenia.
Analiza wyników badań dowiodła, że wysoki poziom wiedzy na temat etiologii jednostki chorobowej dodatnio korelował z motywacją pacjentek z bulimią do podjęcia leczenia. Takich korelacji nie zauważono w przypadku pacjentek z anoreksją lub kompulsywnym objadaniem się. Precyzyjne omówienie przebiegu leczenia pacjentkom z anoreksją i bulimią zwiększa ich gotowość do podjęcia leczenia. Natomiast, jeśli chodzi o wiedzę dotyczącą powikłań somatycznych zaburzenia, największy dodatni związek wykryto wśród pacjentek z jadłowstrętem psychicznym. Osoby z grupy badanej cierpiące na bulimię czy kompulsywne objadanie się nie wykazywały istotnych statystycznie związków w tym aspekcie.
Uzyskane przez Jaworskiego wyniki badań podkreślają zróżnicowanie potrzeb terapeutycznych pacjentów z różnymi typami zaburzeń odżywiania. Jest to kolejny dowód na to, że konieczne jest indywidualizowanie terapii, nie tylko zgodnie z jednostką nozologiczną jaką diagnozujemy u danej osoby, ale także biorąc pod uwagę jej poziom wiedzy dotyczący samej choroby. Może to w istotny sposób wpłynąć na efektywność prowadzonego leczenia.
Autor: Agata Dutkiewicz
Bądź na bieżąco i dołącz do newslettera!
