Drunkoreksja. Na czym polega alkoholowa kontrola masy ciała?

drunkoreksja

Okazjonalne spożywanie alkoholu nie powinno zaszkodzić zdrowiu. Gorzej, gdy sięgamy po niego impulsywnie, traktując picie jako sposób na ucieczkę od życiowych niepowodzeń. Jeszcze groźniejsza staje się sytuacja, kiedy z kolei odmawiamy sobie zjedzenia posiłku, by móc napić się wysokoprocentowego trunku. Niestety, to zjawisko staje się coraz bardziej popularne, zwłaszcza wśród młodej części społeczeństwa. Czym zatem jest drunkoreksja? Co warto o niej wiedzieć, aby w porę uchronić siebie i najbliższych przed przykrymi następstwami alkoholowej kontroli masy ciała?

TEKST KAROLINA BŁASZCZYK


Czym jest drunkoreksja?

Termin „drunkoreksja” pojawił się w świecie nauki stosunkowo niedawno. Drunkoreksja albo alkoreksja (jak również określa się to zaburzenie), łączy w sobie zaburzenia odżywiania z nadużywaniem alkoholu i pokrótce oznacza zastępowanie jedzenia alkoholem. Należy ona do grupy zaburzeń behawioralnych, w medycynie określanych jako anoreksja alkoholowa lub bulimia alkoholowa.

Wspomniane zaburzenie nie zostało dotychczas uwzględnione w klasyfikacji DSM-5 oraz ICD-10. Dlatego często pojawiają się trudności diagnostyczne w jednoznacznym określeniu czy dane zachowanie nosi miano zachowań z obszaru zaburzeń odżywiania, czy uzależnienia od alkoholu.

Choć nadal brakuje systematycznej definicji, wiadomo na pewno, że głównym składnikiem tego zjawiska jest samodzielnie narzucone ograniczanie kalorii przed spożyciem alkoholu. Osoby na nią cierpiące celowo i restrykcyjnie skracają podaż składników odżywczych. Robią to po to, by w to miejsce mieć możliwość wypicia większej ilości alkoholu, bez obawy, że przybiorą na wadze. W tym celu zmniejszają spożycie wysokokalorycznych lub tłustych potraw, jedzą mniejsze porcje, pomijają posiłki. Ponadto stosują głodówki oraz zachowania kompensacyjne, takie jak wymioty, środki moczopędne czy nadmierne ćwiczenia fizyczne.

Innym motywatorem zachowań o charakterze drunkorektycznym jest chęć zintensyfikowania odurzających skutków wypicia alkoholu, a właściwie przyspieszenie tego procesu. Część tych zachowań nosi znamiona konformizmu, wynikające z przeświadczenia o konieczności dostosowania się do istniejących w społeczeństwie trendów. Tych odnoszących się do przestrzegania restrykcji dietetycznych oraz posiadania szczupłej sylwetki, w tym również „mody” na picie alkoholu wśród młodzieży.

Rozpowszechnienie, badania. Co wiemy?

Według wstępnych badań szacuje się, że drunkoreksja dotyczy głównie ludzi młodych. W tym studentów, w przeważającej części kobiet, które częściej niż mężczyźni analizują kaloryczność zjadanego jedzenia. Ponadto wykazano, że 14% studentów pierwszego roku, w sposób świadomy ograniczało ilość jedzenia przed zaplanowaną wieczorną konsumpcją alkoholu. Z tego 6% podejmowało takie zachowanie w celu uniknięcia przybrania na wadze, a 10% miało na względzie szybsze upojenie alkoholem przy niewielkiej jego dawce (Jaworski, 2014).

Badanie przeprowadzone na włoskiej próbie wykazało, że u 32,2% uczestników ograniczanie spożycia kalorii przed piciem miało miejsce częściej wśród osób regularnie spożywających alkohol, w porównaniu z osobami pijącymi okazjonalnie (Pomplili, 2016).

Z kolei w 2016 Research Society on Alkoholism opublikowało niepokojące wyniki badań (przeprowadzonych na próbie 1184 studentów). Wynika z nich, że u osób nadmiernie pijących alkohol, aż osiem z dziesięciu, przynajmniej raz na miesiąc przejawiało praktyki alkorektyczne (Hoffmann, 2018).

Drunkoreksja czy anoreksja i alkoholizm. Jak różnicować?

Pomimo podobieństwa, wynikającego ze spadku masy ciała i wyniszczenia organizmu, warto zaznaczyć, iż drunkoreksja nie jest zaburzeniem tożsamym z anoreksją. Co prawda, w obu przypadkach mamy do czynienia z aktywnością ukierunkowaną na utrzymanie niskiej masy ciała, jednak powód takiego postępowania jest nieco inny. Motywacją osoby cierpiącej na anoreksję jest utrata wagi. Także towarzyszy jej zniekształcony obraz własnego ciała i postrzeganie go jako brzydkiego, grubego. U osób z drunkoreksją ograniczenie kaloryczności diety w ciągu dnia wynika z chęci wypicia alkoholu, bez skutków ubocznych w postaci przyrostu masy ciała.

Po drugie, różna jest również częstotliwość występowania zachowań, podczas których ograniczana jest podaż składników odżywczych. Wśród osób cierpiących na anoreksję głodówki mają charakter ciągły, bez stosowania przerw w nieprawidłowej diecie. W drunkoreksji zaś ma to miejsce tylko w sytuacji, kiedy osoba chce spożywać alkohol. Wraz ze wzrostem tolerancji na alkohol oraz chęci spożywania coraz większych ilości procentowych trunków, zachowania takie będą występowały z większą częstotliwością. Skutkuje to nakładaniem coraz większych ograniczeń dietetycznych, stałą wręcz rezygnacją z posiłków. To może przypominać zachowania osoby z anoreksją.

Przeprowadzając wywiad, należy ustalić, która z chorób miała miejsce jako pierwsza w historii życia pacjenta. Chodzi o stwierdzenie, czy zaburzenie odżywiania stanowi wynik fazy alkoholizmu, w której osoba na stałe utraciła zainteresowanie jedzeniem. Sprawdza się, czy zaburzenie odżywiania stanowi pierwotny problem, do którego dołączyły się  trudności z nadużywaniem  alkoholu. Jest to główny sposób różnicowania drunkoreksji z alkoholizmem.

Przyczyny – czynniki predysponujące.

Podobnie jak w przypadku wielu innych zaburzeń odżywiania, za wystąpienie alkoreksji bardzo rzadko odpowiedzialny jest tylko jeden czynnik. Badacze problemu przyczyn drunkoreksji poszukują w trzech obszarach: w biologii, w aspekcie osobowości oraz w środowisku zewnętrznym. Z biologicznego punktu widzenia zwrócono uwagę na kwestię predyspozycji biologicznych do występowania zaburzeń odżywiania oraz uzależnienia od alkoholu.

Aspekt osobowościowy obejmuje m.in. takie czynniki jak: doświadczanie bólu emocjonalnego, przykre sytuacje pochodzące z okresu dzieciństwa (w tym urazy seksualne lub zaniedbania ze strony rodziców). A także negatywny obraz własnego ciała, zaniżoną samoocenę. Alkohol pomaga rozładować napięcie, stres, negatywne stany emocjonalne.

Zaś przyczyny alkoreksji mające swoje źródło w społeczeństwie wynikają głównie z mody na bycie człowiekiem szczupłym, kontrolującym przyjmowane kalorie, a zarazem utożsamiającym dobrą zabawę z konsumpcją dużych ilości alkoholu oraz brakiem nadzoru rodzicielskiego, w przypadku młodzieży już studiującej.

Kiedy osoby cierpiące na drunkoreksję zastępują podaż energetyczną pustymi kaloriami pochodzącymi z konsumpcji alkoholu. To nieuchronnie doprowadza do licznych, poważnych deficytów żywieniowych. Głodzenie się w połączeniu z dużymi ilościami alkoholu może prowadzić do poważnych konsekwencji, zarówno fizycznych jak i psychicznych.

Spożywając alkohol na tzw. „pusty żołądek” przyczyniamy się do tego, że o wiele szybciej dostaje się on do naszego systemu krwionośnego, co wpływa niekorzystnie na nawodnienie organizmu, wypłukując z niego cenne minerały. Wśród uszkodzeń somatycznych mogą wystąpić: powikłania sercowo-naczyniowe, zaburzenia pracy układu pokarmowego, hormonalnego, krwiotwórczego, choroby kości, uszkodzenie mózgu. Poza bezpośrednim negatywnym oddziaływaniem na zdrowie w wymiarze fizycznym drunkoreksja pośrednio przyczynia się także do innych problemów. Wśród nich wyróżniamy wzrost agresji, lęku, trudności z pamięcią i koncentracją, występowanie chorób psychicznych w tym depresji czy rozwoju uzależnienia od alkoholu.

Interwencja z jednej strony powinna być ukierunkowana na niwelowanie powikłań somatycznych, przyrost masy ciała oraz psychoedukację na temat prawidłowych zachowań żywieniowych. Z drugiej zaś niezbędna jest psychoterapia uwzględniająca m.in. pracę nad nawykami, motywacją, zniekształceniami poznawczymi, a w dużej mierze obszarem samooceny i postrzegania własnego ciała. Biorąc pod uwagę fakt, iż jest to zaburzenie, które najczęściej dotyka osoby młode, ważna jest skuteczna profilaktyka. Warto by polegała na uświadamianiu społeczeństwa, że istnieją również inne, dotąd mało znane zaburzenia, które są równie niebezpieczne co anoreksja czy bulimia.

 


Źródła:
1. Czop K., Miarka-Lachendro J.: Niszczycielska siła alkoreksji. W: W drodze do brzegu życia. Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Wydział Nauk o Zdrowiu, t. XVI, 2018, s.566-575.
2. Hoffmann B.: Psychospołeczne determinanty alkoreksji – cz. I.  Remedium, 9 (302), 2018, s. 22-23.
3. Jaworski M.: Drunkoreksja — zaburzenie odżywiania połączone z alkoholizmem wśród młodych dorosłych. Forum Medycyny Rodzinnej, 8 (5), 2014, s. 217-225.
4. Pompili S.: Co-occurrence of disordered eating and alcohol consumptio: Drunkorexia. Disordered eating and alcohol consumption among adolescents: the role of motivations and emotion regulation. University of Rome “Sapienza” , 2016, 18-22
5. https://www.psypost.org/2016/06/43429-43429

Udostępnij:

Bądź na bieżąco i dołącz do newslettera!