Rola dietetyka w leczeniu zaburzeń odżywiania.

Zachowania żywieniowe uwarunkowane są nie tylko odczuwaniem głodu. Mogą też wynikać z przeżywanych emocji, potrzeb, nastrojów. Rodzice nierzadko wykorzystują jedzenie w celu wynagrodzenia, pocieszenia czy ukarania dziecka. Z czasem zaspokajanie potrzeb emocjonalnych za pomocą smakołyków staje się dla młodego człowieka normą. Niekorzystne jest także oddziaływanie środków masowego przekazu, które z jednej strony ukazują jedzenie jako jedną z największych przyjemności życiowych, a z drugiej lansują kult szczupłej sylwetki. Powoduje to konflikt między spożywaniem smacznych produktów, a utrzymaniem upragnionej sylwetki.

Uważam, że wyżej wymienione czynniki w znacznym stopniu przyczyniają się do rozwoju zaburzeń odżywiania, a zwłaszcza bulimii. Bulimia nervosa jest bardzo ciężką, męczącą i trudną do wyleczenia chorobą. Zachowania bulimiczne ujawniają się w czasie zakupów i nagłych (fizycznie odczuwanych) napadów głodu. Bulimikom nieustannie towarzyszy uporczywy lęk przed przyrostem masy ciała. Zwykle pomiędzy epizodami objadania i stosowania mechanizmów kompensacyjnych stosują ścisłą dietę. Produkty spożywcze dzielą na „dobre” i ,,złe”.

„zła” żywność

– żywność bogata w energię –
wysokokaloryczna,
– dania na wynos (,,puste kalorie”), w tym
hamburgery, zapiekanki, hot-dogi itp.,
– tłuste potrawy,
– nabiał, a przede wszystkim sery,
– pieczywo (oprócz chrupkiego),
– słodycze: cukierki, ciasta, lizaki, lody

„dobra” żywność

– żywność bez zawartości kalorii albo
z bardzo niską wartością kaloryczną,
– potrawy o niskiej zawartości tłuszczów,
– jarzyny, ale nie ziemniaki,
– owoce, w tym suszone,
– kurczaki i ryby, ale nie czerwone mięso,
– żywność bogata w błonnik, wszystko co
można kupić w sklepie ze zdrową
żywnością

Podobnie jak w przebiegu innych zaburzeń odżywiania na początku dietetyk powinien skonsultować się z resztą zespołu terapeutycznego, aby jak najwięcej dowiedzieć się na temat fizycznego i psychicznego stanu pacjenta.  Następnie musi dokonać pomiarów antropometrycznych i zebrać wywiad. Bardzo ważne jest zebranie informacji na temat: częstotliwości napadów bulimicznych, stosowanej diety, somatycznych dolegliwości towarzyszących chorobie. Działania te niezbędne są do dostosowania odpowiedniej diety. Dietetyk jest osobą, która powinna pomóc rodzicom w planowaniu zakupów. W domu bulimika jedzenie nie powinno być magazynowane. Zamiast wypadu do supermarketu raz w tygodniu powinno się codziennie kupować kilka niezbędnych na bieżąco produktów. Dietetyk może też wybrać się do sklepu z chorym lub chorym i jego rodziną i pokazać jak racjonalnie kupować produkty spożywcze. Jest to też czas by zapytać: na co pacjent ma ochotę, czego się boi, po czym źle by się czuł itp.

Jadłospis
W jadłospisie powinno się znaleźć 5 niebyt dużych, zbilansowanych, składających się ze wszystkich grup produktów (węglowodanów, tłuszczów i białek) posiłków. Szczególną uwagę należy zwrócić na białko jako najlepszy modulator głodu. Niezmiernie istotne jest tez by pacjent jadł regularnie, nie rzadziej, niż co 3-4 godziny. Z diety należy wyeliminować cukry proste, które wzmagają wydzielanie insuliny, a tym samym nasilają uczucie głodu. Początkowo powinno się też wyeliminować te produkty, które pacjent uważa za niebezpieczne.

W leczeniu bulimii z dobrym efektem stosuje się leki przeciwdepresyjne z grupy inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny. Potwierdza to znaczenie niedoboru serotoniny w powstawaniu choroby. W żarłoczności psychicznej stwierdza się także niski poziom tryptofanu we krwi. W wyniku przemian metabolicznych aminokwas tryptofan przekształcany jest w neuroprzekaźnik serotoninę. Istnieją także badania dowodzące korelacji między poziomem wspomnianego aminokwasu, a występowaniem epizodów bulimicznych. Z tego powodu niezmiernie istotne jest, aby w jadłospisie bulimika nie zabrakło produktów zawierających pełnowartościowe białko.

Suzanne A. i współpracownicy w badaniu z podwójnie ślepą próbą, podawali kobietom cierpiącym na bulimię psychiczną tryptofan w dawce 3g dziennie i witaminę B6 w dawce 50mg w celu zwiększenia pobierania tryptofanu przez komórki mózgowe. Zaobserwowano, że pacjentki które otrzymywały tryptofan, miały lepszy nastrój, doświadczały mniej napadów bulimii a także rzadziej się przejadały.

artykuł na podstawie pracy licencjackiej o temacie: ,,Postępowanie dietetyczne w terapii psychogennych zaburzeń odżywiania” napisanej w Zakładzie Higieny Żywienia i Epidemiologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi pod kierunkiem dr n.med.Elżbiety Trafalskiej

Abraham S., Llewellyn J. D.: Anoreksja, bulimia, otyłość. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
Achremowicz B.: Patologiczne formy uzależnienia od jedzenia. Zdrowa żywność. Zdrowy tryb życia, 2011, 4, 94, 16-18.
Cichy W., Namirowska L.: Wybrane aspekty stanu metabolicznego i psychicznego dzieci z jadłowstrętem psychicznym. Nowiny Lekarskie 2004, 73, 165-171.
Gawęcki J., Hryniewiecki L.: Żywienie człowieka. Podstawy nauki żywieniu. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
Grzymisławski M., Gawęcki J.: Żywienie człowieka zdrowego i chorego 2. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
Hartwig W.: Endokrynologia kliniczna I. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1972.
Herrin M.: Nutrition Counselling in the Treatment of Eating Disorders. Routledge Taylor & Francis Group, London 2003.
Jablow M.: Na bakier z jedzeniem. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1993.
Józeik B.: Anoreksja i bulimia psychiczna. Rozumienie i leczenie zaburzeń odżywiania się. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1998
Lewitt A., Brzęczek K., Krupieniacz A.: Interwencje żywieniowe w leczeniu anoreksji – wskazówki dietetyczne, praca poglądowa.
Lew-Starowicz Z.: Edukacja seksualna,.Świat książki, Warszawa 2006.
Salomon, Berg, Martin, Ville, Biologia, MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2000
Smorawińska A., Korman E., Rajewski A., Karlik A.: Czynność tarczycy a metabolizm tłuszczów u osób z jadłowstrętem psychicznym. Psychiatria Polska 2003, XXXVII, 1,str. 39-46.
Szajewska H.: Żywienie dzieci zdrowych i chorych. Oficyna wydawnicza warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Warszawa 2009.
Szymańska U., Jagielska G., Tomaszewicz-Libudziec C., Przedlacki J.: Zaburzenia metabolizmu kostnego w jadłowstręcie psychicznym, Wiadomości lekarskie 2007, LX, 1-2.

autor: Maria Sobieszek

Udostępnij: