Czy istnieją ogólne zasady leczenia anoreksji?

Zdając sobie sprawę z istnienia mnogości podejść terapeutycznych, wielości technik pomocowych, w końcu – z zasadniczych różnic między paradygmatami psychologicznymi, trudno wyobrazić sobie istnienie ogólnych zasad leczenia zaburzeń odżywiania. Okazuje się jednak, że Amerykańskie Towarzystwo Psychiatrii Dzieci i Młodzieży (AACAP – Amercian Academy of Child and Adolescent Psychiatry) opracowało zbiór reguł prowadzenia terapii zaburzeń odżywiania. Określają one zarówno etapy postępowania terapeutycznego, jak i metody oraz cele pracy. Stanowią oś, wokół której koncentrują się działania osoby pomagającej. Istnienie zestawu wytycznych jest tym ważniejsze, że osoby cierpiące na zaburzenia odżywiania, wymagają specyficznego rodzaju działań, z uwzględnieniem współpracy z lekarzem, dietetykiem oraz konsultacji rodzinnych.

Anoreksja – trzy etapy leczenia wg AACAP

Specyfika terapii osób cierpiących na anoreksję polega na tym, że różne stadia choroby i rekonwalescencji będą wymagać odmiennych metod oddziaływania. Ważne jest także zwrócenie uwagi na konsekwencje wynikające z przewlekłego charakteru wielu rysów choroby. W związku z tym rekomendowana terapia powinna trwać minium rok. W praktyce często zajmuje więcej czasu, nawet do sześciu lat. Rehabilitacja żywieniowa, farmakoterapia oraz psychoterapia to trzy obszary oddziaływania w przypadku tego typu zaburzeń.

Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (APA – American Psychiatric Association) sporządziło standardy prowadzenia procesu leczenia osób z anoreksją.

1. Pierwszy etap

Najważniejszym celem początkowych działań jest przyrost wagi. Zdarza się, że pacjenci są niechętni leczeniu bądź nie wyrażają na nie zgody. W przypadku znacznego wychudzenia i ryzyka śmierci pacjenta stosuje się przymusowe karmienie za pomocą sondy lub kroplówki. W pozostałych przypadkach, tworzony jest program rehabilitacji żywieniowej. Na tym etapie skupienie na przyroście wagi łączy się ze wsparciem psychologicznym. Inne interwencje psychologiczne nie są wskazane dopóki nie nastąpi poprawa stanu fizycznego pacjenta. Małgorzata Starzomska zauważa, że “[…] programy terapeutyczne, które skupiają się tylko na problemie odchudzania […], bez analizy wymagań żywieniowych, behawioralnych czy poznawczych deficytów nie są rekomendowane jako odpowiednie na początku leczenia anoreksji” (Starzomska, M, 2006). Ponadto istnieje wśród praktyków powszechna zgoda, że psychoterapia jako jedyna forma pomocy w przypadku bardzo wyniszczonych pacjentów jest metodą niewystarczającą. Podobnie, stosowanie farmokoterapii jako wyizolowanego sposobu pomocy nie jest zalecane. Bardzo ważne jest, by pamiętać, że problem anoreksji nie znika wraz ze wzrostem wagi ciała. Zaburzone postawy wobec ciała (jego kształtu, masy), nieadekwatna autopercepcja są zjawiskami najbardziej opornymi na leczenie.

2. Drugi etap

Rozpoczyna się w momencie przyrostu wagi ciała. Wówczas kluczowymi elementami stają się wprowadzenie racjonalnych i niezagrażających zdrowu pacjenta rodzajów aktywności fizycznej oraz skupienie na budowaniu pozytywnych relacji z własnym ciałem oraz zaniechaniu stosowania nieadaptacyjnych strategii (np. potępienia własnej osoby). Najczęściej w szpitalach stosowane są programy obejmujące behawioralne interwencje oparte na niekarzących wzmocnieniach. Są to metody nastawione na łagodne zachęcanie (m.in. empatyczne chwalenie, nagrody za osiąganie przyrostu masy ciała). Wielu klinicystów jest zgodnych, że budowanie odpowiednich wzorców jedzenia jest osiągane najefektywniej za pomocą programów terapii behawioralnej, natomiast terapia poznawcza ma najlepsze rezultaty dla adaptacyjnego przeformułowania i nabycia adekwatnych strategii radzenia sobie z przyrostem wagi. Na tym etapie zalecana jest także terapia rodzinna.

3. Trzeci etap

Po dużym przyroście wagi rekomendowana jest terapia psychodynamiczna oraz grupowa (wcześniej terapia grupowa nie była zalecana ze względu na ryzyko zachowań rywalizacyjnych wśród członków grupy). Ich celem jest uzyskanie przez pacjenta wglądu oraz zrozumienie mechanizmów własnych zachowań. Poza tym często stosowaną metodą jest terapia przez sztukę (związana z założeniami terapii psychodynamicznej), a także terapia ruchem.

Wyżej wymienione, ogólne wytyczne dotyczące prowadzenia terapii osób z anoreksją mogą służyć jako matryca działań, zarówno dla doświadczonych terapeutów, jak i początkujących praktyków. Dzięki podanym procedurom możliwe jest uniknięcie błędów, a także wykorzystanie najbardziej efektywnych metod pracy z osobami cierpiącymi na zaburzenia odżywiania.

Autor: Aleksandra Brońska

 Radoszewska, J. (2011). Psychoterapia osób z zaburzeniami odżywiania. W: Grzesiuk, L. (red.), Suszek, H. (red). (2011). Psychoterapia. Problemy pacjentów. Warszawa: ENETEIA.

Satir, V. (2000). Terapia rodziny. Gdańsk: GWP.

Starzomska, M. (2006). Psychoterapia osób z zaburzeniami odżywiania. W: Grzesiuk, L. (red.). Psychoterapia. Praktyka. (2006). Warszawa: ENETEIA.


Udostępnij:

Bądź na bieżąco i dołącz do newslettera!