Jak się zmotywować do leczenia?

motywacja

„Tak się boję. Tyle razy już próbowałam! A co, jeśli mi się nie uda?” Poczucie własnej skuteczności, wiara w swoje możliwości. Czy właśnie odnaleźliśmy klucz do sukcesu? Jaką odgrywa rolę w leczeniu zaburzeń odżywiania? 

TEKST AGNIESZKA DULIŃSKA 


Wyższe poczucie własnej skuteczności to większa motywacja do działania, a w konsekwencji lepsze osiągnięcia. Szczególnie kiedy mówimy o wprowadzaniu w życie zachowań prozdrowotnych lub eliminacji szkodliwych nawyków. Oba te elementy stanowią istotny element leczenia zaburzeń odżywiania. To, czy wierzysz w swoje możliwości, ma ogromny wpływ na rezultaty Twojego działania. Także  na powrót do zdrowia i lepsze funkcjonowanie. Brak zaufania do swoich kompetencji wiąże się ze wzrostem lęku i bezradności, co uniemożliwia osiągania wysoko postawionych celów.

Motywacja i plan= elementy obowiązkowe.

Formułowanie zamiaru to proces, składający się z dwóch etapów – motywacyjnego i wolincjonalnego. Efektem procesu motywacyjnego jest sformułowanie zamiaru, opartego na szczegółowym planie realizacji zadań. Nie wystarczy, że odpowiesz sobie na pytanie, jakiej zmiany chcesz dokonać. Kluczowe znaczenie ma przygotowanie starannie dopracowanej strategii działania, która doprowadzi do urzeczywistnienia zamiaru.

Aby Twoja decyzja o zmianie mogła się urealnić, musisz zadać sobie trud przeanalizowania sytuacji, która jest związana z danym zachowaniem. Sama lista zadań to wciąż za mało. Przygotuj się na niesprzyjające okoliczności i ewentualne porażki. Pamiętaj, że dobrze dopracowany plan B to klucz do sukcesu na tym etapie procesu zmiany.

Od planu do realizacji.  3 fazy procesu.

Faza przygotowania: przekonania pod lupą

W pierwszej fazie procesu motywacyjnego tworzą się warunki sprzyjające do podjęcia zmiany zachowania. To moment, w którym jeszcze nie rozważasz konkretnej zmiany, ale powoli pojawiają się myśli skłaniające do refleksji nad zachowaniami zdrowotnymi, nawykami.  Na tym etapie warto przyjrzeć się swoim przekonaniom, postawom i otoczeniu, w którym żyjemy.

Faza podejmowanie decyzji: bilansujemy zyski i straty

W drugiej fazie dochodzi do sformułowania zamiaru. Zacznij od obiektywnej oceny sytuacji. Zastanów się jakie zagrożenia wiążą się z chorobą, czy z nieodpowiednimi nawykami. Zwróć uwagę także na korzyści, które przyniosą nowe zachowania. Stwórz własny bilans zysków i strat. Pamiętaj jednak, że czasem nawet wiele korzyści nie zrekompensuje jednej straty i odwrotnie. Nie zawsze wiele strat zaprzepaści pozytywny efekt zmiany zachowania.

Faza planowania: gdzie podziała się moja skuteczność?

W tej fazie poczucie własnej skuteczności gra pierwsze skrzypce. Wartość celu, do którego zmierzasz, wyraża się w przekonaniach, co do oczekiwanych konsekwencji. Jeżeli zatem nie uwierzysz we własne kompetencje, to nawet świetny plan nie dostanie szansy na zrealizowanie.

Utrwalamy zmiany, o procesie wolicjonalnym.

Proces wolincjonalny wiąże się z podjęciem działania i jego podtrzymywaniem. Na tym etapie zatrzymać mogą Cię przeszkody w postaci silnych emocji, a także cele będące we wzajemnym konflikcie. Jeżeli zauważasz u siebie sprzeczne dążenia, warto wrócić się do procesu motywacyjnego, by znaleźć odpowiednią drogę, którą chcesz podążać.

Faza działania procesu wolincjonalnego to przede wszystkim czynności kontrolne, szacowanie rezultatów zmian. Oceń, czy postępy idą w dobrym kierunku. Jeżeli zauważasz efekty, to dobry moment na nagrodzenie siebie za podjęty trud.

Miej na uwadze, że tylko długoterminowe działania mogą dać wymierne efekty zdrowotne. W fazie podtrzymywania działania  doświadczysz  pozytywnych czynników, np. wsparcia od bliskich, ale pojawią się także kolejne przeszkody. Stale wzmacniane poczucie własnej skuteczności pomoże Ci przetrwać ten okres i zminimalizuje ryzyko porażki.

Zastanawiasz się, jak to zrobić?

Poczucie własnej skuteczności to przeświadczenie o swoich zdolnościach do zainicjowania i efektywnej realizacji określonego działania. Ważna jest zatem wewnętrzna siła i wytrwałość, by etap zdrowienia lub wprowadzania zdrowych nawyków przebiegł pomyślnie. To, w jakim stopniu dostrzegasz swoje kompetencje, wyznacza siłę zaangażowania się w zmianę zachowania. By osiągnąć sukces, musisz zatem przyjrzeć się swoim zasobom, ocenić sytuację i przekonać się do osobistych kompetencji. Nie myl jednak poczucia własnej skuteczności z nierealistycznym optymizmem. By wiara we własne kompetencje zadziałała, musi być oparta na Twoich rzeczywistych możliwościach, a nie na iluzji.

 


Źródła:
Bandura A. (2007). Teoria społecznego uczenia się. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Ogińska-Bulik N., Juczyński Z.(2010). Osobowość stres a zdrowie. Warszawa: Difin
Juczyński Z. (2000). Poczucie własnej skuteczności – teoria i pomiar. Folia Psychologica 4, s. 11-24.
Juczyński Z. (1998). Poczucie własnej skutecznoci jako wyznacznik zachowań zdrowotnych. Promocja Zdrowia. Nauki Społeczne i Medycyna, 14, s.54-63.
Juczyński Z. (2001). Narzędzia pomairu w promocji i psychologii zdrowia. Warszawa: Wydawnicwo Pracownia Testów Psychologcznych PTP.

Udostępnij:

Bądź na bieżąco i dołącz do newslettera!